Dopaminin de detoksu olur muymuş?
Merhaba Sevgili Relater,
Ben Relate içerik ekibinden Psikolog Alara Tanfer, bu haftanın bültenini senin için ben kaleme alıyorum. Bu hafta çok duyduğumuz ama kulağa şehir efsanesi gibi gelen bir konudan bahsedelim istiyorum: Dopamin detoksu. “Ay bir dopamin kalmıştı detoksunu yapmadığımız!” dediğini duyar gibiyim. Peki dopamin detoksu gerçekten yeni bir sağlıklı yaşam trendi mi yoksa ardında bilimsel gerçekler var mı? Hadi daha yakından bakalım.
Aslında nasıl fiziksel olarak vücudumuza iyi gelmek için çeşitli yiyeceklerin detoksunu yapıyorsak zihnimize de iyi gelmek için yapabileceğimiz detokslar var. Dopamin de bunlardan biri! Dopamin zevk ve ödül sistemlerimizde önemli rol oynayan, çoğunlukla “mutluluk hormonu” olarak tanıdığımız bir nörotransmitter. Sevdiğimiz bir yemeği yerken, sosyalleşirken, hoşumuza giden bir aktiviteyi gerçekleştirirken veya dijital etkileşimler sırasında bolca dopamin salgılıyoruz.
Sosyal medya uygulamalarında vakit geçirmek, çevrimiçi alışveriş platformlarını kullanmak, video oyunları oynamak ve mesajlaşmak gibi aktivitelerle gün içerisinde devamlı olarak dopamin salgılıyoruz. Buradaki sorun ne diye düşünüyor olabilirsin. Aslında dopamini bu kadar kısa ve kolay yoldan elde ettiğimizde bu tür aktiviteler bizim için bir bağımlılık haline dönüşebiliyor. Aynı zamanda “ödülü” bu tür aktivitelerden kolayca alabiliyor olmak yaşamımızın diğer alanlarına vakit ayırmamızı engelleyebiliyor.
İşte dopamin detoksu da bu noktada yardımımıza yetişiyor. Dopamin detoksunda bu tür uyarıcı aktiviteleri bilinçli olarak azaltıyoruz. Sosyal medya, video oyunları, diziler, filmler, fast food tüketimi, alışveriş gibi bizi anlık olarak mutlu eden şeylere bir süre ara veriyoruz. Bu şekilde beynimizin ödül sistemini bir nevi “sıfırlamış” oluyoruz. Bu şekilde kısa yoldan dopamin üretmemizi sağlayan aktivitelere bağımlılığımızı azaltarak daha dengeli, odak seviyesi yüksek ve tatmin edici bir yaşama doğru adım atabiliyoruz.
Dopamin detoksunun temelinde kendimize sıkılmak ve yalnız kalmak için izin verdiğimizde daha sade, daha doğal ve basit şeylerden de zevk almaya başlayabileceğimiz fikri yatıyor. Bu sayede, bağımlılıklarımıza göre hareket etmek yerine daha bilinçli kararlar verebiliyor, farkındalıkla hareket edebiliyor ve mutluluğu birçok yerde bulabiliyoruz.
Dopamin detoksuna ihtiyacın var mı?
Eğer dopamin detoksuna ihtiyacın olup olmadığını merak ediyorsan aşağıdaki maddeler sana yardımcı olabilir.
Günün büyük kısmını sosyal medyada, alışveriş sitelerinde, dijital platformlarda veya oyunlarda vakit geçiriyorsan,
Sürekli telefonunu veya bildirimlerini kontrol ediyor, uyandığında ilk olarak sosyal medyaya bakma ihtiyacı duyuyorsan,
Ekran başında geçirdiğin süre üretkenliğini veya performansını etkileniyorsa,
Denediğin halde ekran kullanımını kontrol etmekte güçlük çekiyorsan,
Ekranlardan uzak kaldığında karamsar ve öfkeli hissediyorsan veya odaklanmakta zorlanıyorsan dopamin detoksu sana göre olabilir.
Dopamin detoksu nasıl yapılır?
Davranışların hakkında farkındalık kazan: Dopamin detoksu yapmanın ilk ve belki de en önemli adımı bize yararı olmayan davranışlarımız hakkında bir içgörü oluşturması oluyor. Örneğin, sosyal medyada çok vakit geçirdiğimizi fark etmek için telefonumuzun ekran süresine bakmak veya internet alışverişine çok zaman ayırdığımızı görmek için kart ekstremizi incelemek bize yardımcı olabiliyor.
Program yap: Ekrana ne zaman ara vermek istediğine dair bir program yap. Bir hafta boyunca ara vermek, yalnızca akşam saatlerinde ara vermek veya iş ortamında ara vermek gibi programlar olabilir.
Uyaranları azalt: Bildirimlerini kapatmak, reklamlara tıklamamak, aldığın reklam maillerini kısıtlamak gibi yollarla seni kolay yoldan dopamin elde etmeye iten uyaranları kısıtlayabilirsin.
Alternatif bul: Azalttığın aktivitelerin yerine koyabileceğin yeni ve sana keyif veren aktiviteler bulman dopamin detoksunu kolaylaştırabilir. Yürümek, kitap okumak, müzik dinlemek veya arkadaşlarınla yüz yüze görüşmek bunlara örnek olabilir.
Dengeye odaklan: Dopamin detoksu ve sonrasındaki süreçte odaklanmak gereken en önemli şey dengede kalmak. Çünkü ekranlardan, sosyal medyadan veya alışverişten tamamen uzak kaldığımız bir dünya mümkün değil, hatta keyifli de olmayabilir! Fakat bu tür alışkanlıklarımızı dengelemek de mümkün. Sen de bu bakış açısı sayesinde dopaminle olan ilişkini çok daha kolay bir şekilde düzenleyebilirsin.
Walkers ile ekran kullanımına yeni bir boyut kat: Spor yapmak yüksek oranda dopamin salgılamamıza neden olduğu için sağlıksız alışkanlıklarımızın yerine koymak için harika bir alternatif. Peki sana yürüyerek kazanç elde edebileceğini söylesem ne derdin? “Yürüdüğüne değsin” mottosuyla hayatımıza giren Walkers adımsayar uygulaması ile adımlarını harcanabilir puanlara dönüştürebilir, bu puanları Walkers’ın partneri olan 70’den fazla firmada harcayabilir veya puanlarınla sosyal yardım kurumlarına bağış yapabilirsin. Böylece kendine hem sağlıklı bir dopamin salgılama yolu bulmuş olacak, hem sağlığına özen gösterecek hem de bunları yaparken birikim elde edeceksin. Dopamin detoksuna girerken sana eşlik etmesi için daha iyi bir yol arkadaşı düşünemiyorum.
Walkers’ı Ücretsiz İndirmek İçin Görsele Tıkla!
Bu haftalık bültenimizin sonuna gelirken sana kendini sımsıcak hissettirecek anlarla dolu, farkındalıkla hareket ettiğin ve sana zarar veren tüm alışkanlıklardan kurtulmaya başladığın günler diliyorum sevgili Relater. Bir daha görüşünceye kadar, kendine iyi bak!
Sevgiler,
Alara.
